De randvoorwaarden van differentiatie in de gymles

Je staat vandaag weer vrolijk in de gymzaal. Sport is jouw ding en je bent enthousiast om de kids aan het bewegen te krijgen! Vanaf het moment dat de les loopt ben je op je best. Je geeft het voorbeeld, bent scheidsrechter, jut de groep op en verleent hulp. Eigenlijk moet je iets meer differentiatie aanbieden. Zo zie je dat Nina met twee vingers in haar neus jouw parcours aflegt, terwijl Niels verderop nog geen bal weet te vangen. Maarja, je doet al zo veel. Daar kom je nu echt even niet aan toe. Hoe schep jij de randvoorwaarden voor differentiatie in de gymles?

Ingeroosterd of effectief?

Niets is in het bewegingsonderwijs zo schaars als tijd. Gemiddeld wordt de 1,5 uur al net niet meer gehaald, sterker nog, op een kwart van de scholen wordt er zelfs maar 1 keer per week gesport. Het zal geen verrassing zijn dat we kijken naar ingeroosterde lestijd, wat zal de effectieve lestijd zijn? Lekker dan, de maatschappelijke roep naar meer beweeguren is nog nooit zo groot geweest. En jij, jij moet het doen met grotere klassen en minder tijd. En daarbinnen wil je meer differentiëren?

Niet zo negatief! Steeds meer scholen maken actief gebruik van lesmethoden waar extra video in verweven zit. Zij starten de gymles al in het klaslokaal. In tien minuutjes wordt op het digibord de les van die dag doorgenomen. Deze ‘klassikale briefing’ scheelt uitleg en voorbeelden tijdens het opbouwen en sporten. Zo boeken zij alvast winst voor de gymles. Wat kun jij doen om meer effectieve tijd vrij te spelen voor de gymles? Tijd waarin jij persoonlijkere gymles kan geven?

Bouw een lijn

Met het goed uitdenken van de mogelijkheden tot differentiatie, bespaar je tijd om differentiatie toe te passen. We horen het je denken, die moet je even twee keer lezen! Ga op zoek naar een zo effectief mogelijke lijn van groep 3 tot aan groep 8. Wat zijn binnen jouw leskaarten de mogelijkheden om ze gemakkelijker of uitdagender te maken? Hoe doe je dat zo dat de oorspronkelijke opstelling zoveel mogelijk intact blijft?

Wanneer deze basis binnen jullie leskaarten (of zelfs vakwerkplan) goed staat, hoeft er tussen de verschillende klassen door amper meer omgebouwd te worden. Dit scheelt tijd voor, je raadt het al, differentiatie!

Op de Sint Jozefschool in Oudewater waar Tom Streng directeur is werken ze op deze manier: ‘Wij werken met een online lespakket genaamd Lessenplan. Binnen dit pakket is er veel oog voor deze lijn. Dat zorgt ervoor dat er niet alleen meer tijd ontstaat, de mogelijkheden tot differentiëren zijn ook bij iedere leskaart bekend!’

Differentiatie: Nina en Niels

Grote verschillen in niveau kunnen remmend werken tijdens lessen. Hoe ga je hier mee om? Denk vooraf na over de gevolgen van de groepsindeling voor de differentiatie. Zo besparen homogene groepen bij toesteloefeningen veel tijd met ombouwen. Heterogene groepen daarentegen kunnen bij bijvoorbeeld balspelen elkaar versterken.

Een voorbeeld: Nina heeft onwijs veel balgevoel, terwijl Niels nog niet zo vaardig is. Wanneer zij samenspelen zal de bal goed naar Niels aangespeeld kunnen worden. Zo zal Niels makkelijker kunnen vangen. Nina zal meer uitgedaagd worden, ze moet namelijk die afzwaaier van Niels vangen. Zo ontstaat differentiatie op een natuurlijke manier.

Delegeren

In de eerste alinea stond het al. Jij bent geen gymleraar, je bent een alleskunner! Je bent scheidsrechter, het voorbeeld voor de uitvoering, de motivator van de klas en de redder bij moeilijke oefeningen. Denk eens na hoe jij jezelf meer naast de groep kan plaatsen. Hoe kun jij drie vakken observeren en op het juiste moment differentiatie aanbieden?

Niet alleen voor jouw eigen tijd maar ook voor de ontwikkeling van de kinderen is het super om te kijken welke rollen ze over kunnen nemen. Bij welke spellen kun je kinderen inzetten om de leiding te nemen? Zijn er spellen waar een ander de scheidsrechter kan zijn? Wellicht zijn er zelfs technische oefeningen waar kinderen heel goed als hulpverlener kunnen optreden. Bedenk dit vooraf bij de les die je geeft! Zo houd jij tijd over en groeien de kinderen in zelfstandigheid, samenwerken en leiderschap. Een perfecte manier om grote klassen of geblesseerden actief betrokken te houden!

Dat differentiëren de basis is om de bewegingsbehoefte van ieder kind te vervullen is helder. Hopelijk ben jij aan het denken gezet over de manier waarop jij de randvoorwaarden hiervoor kan scheppen!